ၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သး
တၢ်ဘျးစဲတခါလၢအမ့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါလၢအကဲထီၣ်သးတကတီၢ်ဃီ ဒီးအဂၤတခါအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.. တၢ်ကဲထီၣ်သးတပူၤဃီအံၤ အခီပညီတမ့ၢ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်သးတခါအံၤ ဒုးကဲထီၣ် တၢ်အိၣ်သး အဂၤတခါဘၣ်.
ကသံၣ်ဒီသဒၢစူးကါတၢ်ဆါဃၢ်ဂံၢ်စၢ်လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဂံၢ်ဒီသၢအဂီၢ်
ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအသမူတဖၣ်န့ၣ်စူးကါ တၢ်ဆါဃၢ်လၢအဒုးကဲထီၣ် တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ လၢအဂံၢ်တဆူၣ် (မ့တမ့ၢ် အဂံၢ်စၢ်)န့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်ဒီသဒၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး န့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ် လၢအဝဲသ့ၣ်မၤစၢၤဒီသဒၢန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် နီၢ်ခိဂံၢ်တီဆၢ လၢအဆူၣ် ဒီးလၢအဆၢကတီၢ်ယံာ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကျဲၣ်ကျီဃုာ်ကသံၣ်ဒီသဒၢ ဟံးန့ၢ် ကသံၣ်ဒီသဒၢခံ
ဖျၢၣ်မ့တမ့ၢ်အါန့ၢ်အန့ၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆဲးန့ၢ်အီၤလၢကသံၣ်တဖျၢၣ်စုာ်စုာ် သ့သနာ်က့တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ဃုာ်အီၤဒီးဆဲးန့ၢ်အီၤ ဒ်ကသံၣ်တဖျၢၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
သွံၣ်တဘၣ်လိာ်သးဒီးကသံၣ်နးနး
တၢ်တဘၣ်လိာ်သးဒီးသွံၣ် လၢအကဲထီၣ်သးချ့ ဒီးအနးတခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကဲ တၢ်အီၣ်တၢ်အီ မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်ကသီအတၢ်တဘၣ်လိာ်သးဒီးသွံၣ် သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆါပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ကသါအတၢ်ဂ့ၢ်ကီ, တၢ်သးပ့ၤနီၣ်သး ဒီးသွံၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံးအဂံၢ်စၢ်လီၤ သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤအဝဲအံၤ ကလိၣ်ဘၣ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲ ဒီး တဘျီတခီၣ်န့ၣ် စူးကွံာ်သးသ့ဝဲလီၤ.
ကီၢ်အီးစထ့လယါ ကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါ
အံၣ်လဲးထီနံး တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါ လၢအအိၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး ကသံၣ်ဒီသဒၢ လၢတၢ်ဆဲးန့ၢ် ပှၤအီးစထ့လံယါဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ
ကသံၣ်ဒီသဒၢကံၢ်စီအတၢ်သမံသမိး
ၢ်သမံသမိးမၤကွၢ်အကျိၤအကွာ်လၢ အမၤကွၢ်ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢ တၢ်စူးကါအီၤဖဲကီၢ်အီးစထ့လယါအံၤအကံၢ်အစီအပတီၢ်ထီဧါန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤ ပနံာ်ပီးလီဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါအံၤ ကမၤသတၢ်သမံသမိးအံၤန့ၣ်လီၤ.တၢ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤသးလၢတၢ်ဆါသတိာ်အဂီၢ်အကျိၤအကျဲသီ ကရၢဖှိၣ် (CEPI)
ထံဂုၤကီၢ်ဂၤ တၢ်ကရၢကရိလၢကမၤစၢၤထံကီၢ်အဂၤတဖၣ် ဒ်သိး ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကမၤစၢၤ ပဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဃုာ်ဒီးထံကီၢ်လၢအိၣ်ဒီးစ့ဟဲနုာ်စှၤ
ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ကသံၣ်ဒီသဒၢလၢအပူၤဖျဲးဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဒီးအတုၤလီၤတီၤလီၤ လၢအထံဖိကီၢ်ဖိ 20% အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.သွံၣ်ထံဆှံမၤန့ၢ်လၢပကိညၢ်လီၤဒီးတၢ် ဆါအအိၣ်
သွံၣ်ထံဆှံ ဖလးစမၣ် န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်အထံလၢအဘၣ်ထွဲဒီး သွံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဟံးန့ၢ်အီၤ လၢပှၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါဃၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
စုဒုၣ်ခိၣ်ယုၢ်ညၣ်
စုဒုၣ်ခိၣ်ယုၢ်ညၣ် ဖဲတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအလီၢ်
သိလၢအဒီသဒၢဃာ်ဂာ်ဖျၢၣ်ဆံးလၢကသံၣ်ဒီသဒၢအပူ
သိလၢအဒီသဒၢကသံၣ်ဖျၢၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်စူးကါအီၤ ဒ်တၢ်ဒီသဒၢဖျၢၣ် လၢ အဘူးဒီး mRNA လၢ mRNA ကသံၣ်ဒီသဒၢအပူၤန့ၣ်လီၤ. mRNA အံၤမ့ၢ်ဝဲ ဂာ်ဖျၢၣ်ဆံးန့ၣ်လီၤ. mRNA အံၤ အဂံၢ်စၢ်ဒိၣ်မး ဒီးတၢ်မ့ၢ်တဒီသဒၢအီၤန့ၣ် လီၤသဘှံးဝဲလၢ နီၢ်ခိပူၤ ချ့ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢ mRNA အံၤ တၢ်ဆှၢခီအီၤဆူစဲ(လ) အခါန့ၣ်, အဝဲလီၤသဘှံးဝဲ ဖဲစဲ(လ)အပူၤန့ၣ်လီၤ.